Wie met vragen zit over de toekomst of twijfels heeft over wat er nu speelt, kan per direct contact opnemen met professionele mediums, paragnosten, helderzienden, kaartleggers en astrologen. ‘Onze mediums helpen je ontdekken wat er op je pad komt en waaromdingen gebeuren,’ zo valt online te lezen. Het grote aanbod doet vermoeden dat er veel vraag is naar uitleg van het heden en voorspellen van de toekomst. Dit verlangen naar uitleg en inzicht is van alle tijden. Ook in de Bijbel komen we praktijken tegen die met het voorspellen van de toekomst te maken hebben. Deuteronomium 18:9-14 noemt allerlei occulte of paranormale gebruiken waarmee mensen in het Oude Nabije Oosten kennis van de toekomst probeerden te krijgen: waarzeggerij, wichelarij, spiritisme (raadplegen van overleden personen) enzovoort. Deze praktijken beantwoorden aan een diepgeworteld verlangen van mensen om in onzekere tijden grip te krijgen op het heden en de toekomst. Het volk Israël daarentegen wordt opgeroepen om zich hiermee niet in te laten, maar te luisteren naar de profeten die namens God spreken (Deut. 18:15-22).
Bijbelse profetie
In de volksmond heeft het woord ‘profeet’ al gauw de betekenis van ‘iemand die de toekomst voorspelt’. Wie de boeken leest van de Bijbelse profeten, zal gelijkmerken dat het woord ‘voorspeller’ niet echt op hen van toepassing is. Profeten zijn mannen en vrouwen die goddelijke openbaringen ontvangen en deze doorgeven aan anderen (individuen of een heel volk). Een profeet is eerder een ‘verkondiger’ of ‘prediker’. Kenmerkend voor de Bijbelse profetie is een sterk roepingsbewustzijn (Jes. 6; Jer. 1; Ezech. 2; Amos 7:10-17 enzovoort). Profeten spreken alleen de woorden die God hun geboden heeft te spreken. Als de profetie later uitkomt, is dat een bewijs dat de HEERtot hen gesproken heeft (Deut. 18:20-22; Jer. 14:14). Maar als een profeet een boodschap brengt die niet bij God vandaan komt of als hij verzuimt misstanden concreet te benoemen en vooral mensen tevreden wil stellen, dan is hij een valse profeet en moet niet naar hem worden geluisterd (zie Jer. 27—28).
Als ‘verkondigers’ richten de profeten zich allereerst tot hun tijdgenoten. Een mooi voorbeeld is de tempelprediking van Jeremia. De profeet confronteert daarin het volk met hun moreel verwerpelijk gedrag en roept hen op zich daarvan te bekeren. Wanneer zij hun leven beteren, zal de zegen van God op hen en op de tempel blijven rusten; maar zo niet, dan wacht hun de ballingschap en zal de tempel verwoest worden (Jer. 7:1-15). Met deze boodschap ‘voorspelden’ profeten wat God zou gaan doen als mensen bepaald gedrag zouden blijven vertonen. Dat deze toekomst geen onvermijdelijk noodlot is, laten talloze voorbeelden zien: het gebed van Hizkia geeft hem een nieuwe toekomst (Jes. 38:1-8), de bekering van Nineve leidt ertoe dat God van gedachten verandert (Jona 3). Dat dit soort toekomstperspectief een wezenlijk onderdeel is van de profetische bediening, is te zien aan het feit dat profeten in vroegere tijden ‘zieners’ werden genoemd (1 Sam. 9:9; Amos 7:12). Zij zagen verder dan de actualiteit en Gods geest inspireerde hen om woorden te geven aan wat hun over de toekomst werd onthuld.
Profeteren voor de gewone gelovige
Door de uitstorting van de Geest met Pinksteren komt de gave van de profetie binnen handbereik van gewone gelovigen. Iedereen kan in principe profetische woorden ontvangen (Hand. 2:17-18).
In 1 Korintiërs 12—14 geeft Paulus praktische aanwijzingen voor hoe deze gave gebruikt kan worden in de gemeente. De kern van profetie is: het vanuit de Geest onderzoeken van een bepaalde actuele situatie en doorgeven wat daarin ten diepste speelt (1 Kor. 14:24-25). Deze uitleg is gericht op het heden. Tegelijk kan deze betrekking hebben op de toekomst: een belofte of waarschuwing van God voor wat er gaat of zou kunnen gebeuren. Dat profetische woorden over de toekomst verschillend geïnterpreteerd kunnen worden, laat het voorbeeld van Agabus zien (Hand. 21:10-14). Hij spreekt een ‘ware’ profetie uit: dat Paulus in Jeruzalem gebonden en overgeleverd zal worden. De mensen die bij Paulus zijn, zien deze profetie als een waarschuwing voor Paulus om niet naar Jeruzalem te gaan. Paulus zelf legt dit godswoord daarentegen uit als een aanwijzing van wat hem te wachten staat, maar niet als een goddelijk verbod.
Profetie vandaag de dag
Waar komen we vandaag profetie tegen? De heilige Geest kan gelovigen ‘woorden’ of ‘beelden’ geven, via bijvoorbeeld het zogeheten ministry-gebed (een vorm van luisterend bidden), die bedoeld zijn om iemand op te bouwen, te troosten of te bemoedigen (1 Kor. 14:3). Mensen kunnen ook inzicht ontvangen in wat er wereldhistorisch gebeurt en bepaalde ontwikkelingen vanuit het geloof uitleggen. Door de gave vanprofetie leidt Christus de gelovigen en zijn kerk. Toch kan het ook misgaan, wanneer we mensen naar de mond praten of onze eigen gedachten verwarren met wat we denken dat de Geest tegen ons zegt of ons laat zien. Daarom is het belangrijk om samen met andere gelovigen profetische woorden of beelden te toetsen aan de Bijbel. Als het gaat om het onderscheiden van de geesten, blijft het gebed om verlichting door de heilige Geest van groot belang.
